Socjologia wojny na Zjeździe Socjologicznym

Wczoraj na odbywającym się Zjeździe Socjologicznym w Warszawie była grupa ad hoc pt.  Wojna rosyjsko-ukraińska: czy socjologia zdolna jest do analizy jej przyczyn, przebiegu, możliwych konsekwencji I powojennej przyszłości kraju.

Sympozjum współorganizował nasz badacz prof. Ilia Kononov.  Poniżej prezentujemy wystąpienie Profesora poświęcone socjologicznej mocy wyjaśniającej wojnę.

Wojna rosyjsko-ukraińska i możliwości wyjaśniające socjologii

Fenomenologia wojny

1. dominująca rola ataków rakietowych i artyleryjskich podczas agresji. Zniszczenia na dużą skalę mieszkań, obiektów przemysłowych i infrastruktury. W tym sensie na Ukrainie nie ma bezpiecznych miejsc, do pewnego stopnia zaciera się różnica między frontem a tyłem. Wojna na Ukrainie ma dwie składowe: 1) walka między oddziałami, która odbywa się głównie jako wymiana ognia na odległość; 2) ostrzał miast, który można uznać za terror militarny najeźdźców wobec ludności cywilnej.

2. wojna przeniosła się z pól do miast. Miasta stały się głównymi obiektami warownymi i to na nie skierowane są główne siły agresora. Zniszczenie na dużą skalę miast na wschodzie kraju. Mariupol. WOŁNOWACHA. Popasna. SWIERODONIECK. BaChmut. Charków.

3. najbardziej cierpi ludność cywilna w strefie działań wojennych. Nawet jedna trzecia ludności Ukrainy To dziś uchodźcy. 7,1 mln osób stało się wewnętrznymi przesiedleńcami. Według ONZ od 24 lutego 2022 roku granicę Ukrainy przekroczyło około 9 milionów osób. Mieszkańców Ukrainy czeka straszna zima, która może zwiększyć liczbę uchodźców.

4. w czasie działań wojennych istnieje stałe zagrożenie wystąpienia awarii jądrowych lub chemicznych. wymownym przykładem jest sytuacja wokół Zaprożskiej elektrowni Jądrowej.

5. szeroka koalicja państw zachodnich wspiera Ukrainę. Bez tego wsparcia Ukraina nie byłaby w stanie tak długo opierać się agresji. Quasi-koalicja po stronie Rosji, w skład której wchodzą podmioty quasi-państwowe „L/DPR”. Wykorzystanie przez strony konfliktu zbrojnego zasad „otwartej gospodarki”, co oznacza że do finansowania wojny wykorzystywane są źródła zagraniczne. Udział obcokrajowców w wojnie.

6. Kulturowy komponent wojny. Odmawianie przez grupę rządzącą Federacji Rosyjskiej samego prawa do istnienia Ukrainy. De-Rusyfikacja Ukrainy, której towarzyszy wojna z pamięcią historyczną i która jest represyjna wobec dużych grup obywateli tego kraju.

7. Ideologiczne ujęcie wojny i uzasadnienie dezinformacji

Możliwości wyjaśniające socjologii

1. opisy wojny są zdominowane przez dyskursy ideologiczne. Dyskursy naukowe na Ukrainie w wyniki tych okoliczności również ulegają ideologizacji. Szczególnie zgodne z DOMINUJĄCĄ ideologią jest tzw. cywilizacyjne podejście do wyjaśniania wojny.

2. W naukach prawnych wyróżnia się trzy działy prawnej oceny wojny: jus ad bellum, jus in bello, jus post bellum. Jeśli przyjmiemy tę typologię, to socjologia nadal jest w stanie mówić o przyczynach wojny.

Jus ad bellum

1. Głównych ram makrosocjologicznych do analizy wydarzeń związanych z agresją Rosji na Ukrainę może dostarczyć analiza systemu światowego (I. Wallerstein, J. Arrighi, G. Derlugian, T. ZARYCKI i inni).

2. Główne napięcie w światowym systemie kapitalistycznym występuje między USA a Chinami, co w ramach teorii I. Wallersteina może być postrzegane jako walka o hegemonię w systemie światowym.

3. Walkę między tymi ośrodkami władzy, pretendującymi do określenia konturów przyszłego porządku świata, skomplikowały roszczenia Federacji Rosyjskiej. Kraj ten, uważający się za następcę ZSRR, pretenduje do miana jednego z równorzędnych ośrodków władzy światowej („świat wielobiegunowy”).

4. Analiza systemu światowego jest ogranicza SIĘ DO rekonstrukcji ogólnych warunków systemowych konkretnych działań elit politycznych, które doprowadziły do wojny

5. Wyjaśnienie poprzez teorię struktury społecznej, teorię elit. ta ostatnia może być interpretowana przy użyciu pojęcia „pola WŁADZY” w rozumieniu P. Bourdieu.

6. W Federacji Rosyjskiej (a także na Ukrainie) w ciągu ostatnich 30 lat klasa rządząca coraz bardziej ODDALA się od reszty społeczeństwa, tracąc funkcję reprezentanta jego poszczególnych warstw.

7. ODMIENNOŚCI. Na Ukrainie nastąpiła intensywna konwersja kapitału ekonomicznego i politycznego z wykorzystaniem procedur demokratycznych i orientacją różnych grup elit na różne zagraniczne ośrodki władzy.

8. W Federacji Rosyjskiej nastąpiła konwersja w obrębie pola władzy z dominacją bloku władzy politycznej i podporządkowaną rolą elit kapitału ekonomicznego, co przeformowało elity Federacji Rosyjskiej na podobieństwo zorganizowanej grupy przestępczej. Wzmacnia to tendencję do Agresji i brutalnego rozwiązywania problemów. Do zarządzania konfliktami wewnętrznymi wykorzystuje się zagrożenie zewnętrzne, syndrom oblężonej twierdzy, która wymaga od zatomizowanej ludności solidarności ze skonsolidowaną elitą.

9. Decyzja o rozpoczęciu wojny była wynikiem serii błędnych ocen sytuacji przez rosyjskie kierownictwo, serii strategicznych błędów, które sięgają 2014 roku. Grupa W. Putina nie wzięła pod uwagę, że ze względów technologicznych ten, kto rozpętuje pełnoskalową wojnę, niezależnie od motywów jakimi się kieruje, staje się zbrodniarzem wojennym.

Jus in bello

1. Ciągłe łamanie konwencji międzynarodowych zarówno wobec ludności cywilnej, jak i uczestników walk.

2. Wyjaśnienie poprzez homologię armii i społeczeństwa. Prekariat jako podstawa armii rosyjskiej. Grabieże, okrutne traktowanie ludności cywilnej. Środowiska kryminalne.

3. Zmiany technologiczne w broni wojennej sprawiły, że stała się ona niezwykle niszczycielska. Wojna nawet przy użyciu technologii niejądrowych stała się zbrodnią przeciwko ludzkości.

4.  Dla socjologii wojna na Ukrainie powinna stać się jedynie straszliwym laboratorium, w którym eksperymenty wciąż wymagają też interpretacji teoretycznej

Jus in bello Ukraina

1. Wciąż trudno jest mówić w kategoriach naukowych o konsekwencjach wojny dla Ukrainy I świata. nie wiemy bowiem, jak długo będzie ona trwała. Tu mówię o zagrożeniach. Korzystne perspektywy zostaną omówione w innych raportach.

2. Można powiedzieć, że wojna Doprowadza do radykalnej deindustrializacją kraju. Przyszłość zależy od międzynarodowej koalicji wspierającej Ukrainę. W pewnych warunkach możliwy jest scenariusz agraryzacji i utraty ponad połowy ludności. Uproszczenie struktury społecznej. Zniszczenie grup klientystycznych, które obecnie tworzą strukturę klasy rządzącej. Przejście znacznej części gruntów na własność zagraniczną. Przekształcenie w rolniczą peryferię UE.

3. Ustanowienie reżimu autorytarnego. Ideologia nacjonalizmu etnicznego. Brak wolności słowa. Wykorzystanie struktur paramilitarnych w życiu wewnętrznym

Jus in bello świat

1. wojna wymaga innego porządku świata. Zachowanie blokowego charakteru bezpieczeństwa będzie prowadziło do podziału systemu światowego według zasady dualnej. Sama struktura systemu światowego przyczyni się do osuwania się w kierunku wojny światowej.

2. Zmiana zasad życia politycznego. Konieczne jest zerwanie związku między polityką a wojną, jaki wytworzył się w westfalskim systemie świata. Clausewitz musi umrzeć w sercach polityków. Tego wymaga rozum, ale w realnej polityce jest to prawie nierealne.

3. Po zakończeniu wojny konieczne jest zwołanie ogólnej konferencji światowej, której przedmiotem będzie ustalenie nowych zasad bezpieczeństwa i powołanie do jego obrony nowych instytucji. Pożądane jest przyjęcie na tej konferencji gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy.